Koncert w dwusetną rocznicę odzyskania przez Grecję niepodległości z pewnością będzie tym wydarzeniem, które wspominać będziemy jako wyjątkowy punkt na artystycznej mapie sezonu 2021/2022. Oto na estradzie zabrzmi dzieło niezwykłe, zarówno formie jak i treści. Potężne oratorium opowiada nie tylko o losach greckiego narodu, ale także jest wyprawą w głąb duszy każdego człowieka. Składa się na nie nagrodzony literacką Nagrodą Nobla tekst Odysseusa Elitisa oraz muzyka Mikisa Theodorakisa.

Monumentalne „Axion Esti” jest dziełem o wielu płaszczyznach znaczeń. Odysseus Elytis tworzył tekst przez cztery lata, a jego zamierzeniem było przelanie na papier przemyśleń o istocie istnienia człowieka, tożsamości narodowej i społecznej. Poeta wyszedł znacznie poza te ramy. Po pierwsze – pisze o dziejach narodu greckiego i to już od powstania morza i lądu u prapoczątków świata. Po drugie – w duchu mitologiczno-biblijnym ukazuje tajemnicę ludzkiej egzystencji. Po trzecie – struktura tekstu nawiązuje do Boskiej Liturgii prawosławia.

W 1960 roku, kiedy tekst był już gotowy, Mikis Theodorakis przystąpił do pracy nad muzyką, co zajęło mu trzy lata. Powstało dzieło niezwykle bogate i złożone. Składa się ono z recytatywów powierzonych narratorowi, z pieśni w wykonaniu kantora (psaltis) przy wsparciu chóru i orkiestry symfonicznej oraz z piosenek rebetico.

Na tych polach łączą się niezliczone gatunki muzyczne. Słyszymy tradycyjne instrumenty – buzuki, skrzypce miejscami naśladujące liry kreteńskie. Wszechobecne są greckie pieśni ludowe i muzyka bizantyjska. Hymny pochwalne wznoszą się rytmie tsamikos, tradycyjnego tańca ludowego. Wszystko spaja orkiestra symfoniczna oraz stosowane w muzyce zachodniej techniki kompozytorskie. W ten sposób Theodorakis nie tylko stworzył wielkie dzieło nowożytnej muzyki greckiej, ale skomponował także muzykę uniwersalną, której przesłanie może być zrozumiane przez wszystkich.

„Musisz wiedzieć, że tylko ten, kto walczy z ciemnością, pojutrze będzie miał swój udział w słońcu” – mówi narrator w Axion Esti.

Artyści:

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii w Szczecinie
Mixed Choir of Thessaloniki
Grecka Orkiestra Ludowa
Zoi Tsokanou - dyrygent

Utwory:

Mikis Theodorakis - Oratorium Axion Esti